Pages

Saturday, February 1, 2014

៥០ឆ្នាំក្រោយ​មក​ តើ​ទំនាក់ទំនង​បារាំង-ចិន​បាន​ដើរ​ដល់​ណាហើយ?

ពិធី​អបអរ​ខួប ៥០ឆ្នាំ នៃ​ទំនាក់ទំនង​បារាំង-ចិន ដែល​រៀបចំ​ធ្វើ​នៅ​សារមន្ទីរ Grand Palais នៅ​ក្នុង​ក្រុងប៉ារីស កាល​ពី​យប់ថ្ងៃ​ទី២៧ មករា ២០១៤
ដោយ សេង ឌីណា
នៅថ្ងៃ​ទី២៧ ខែ​មករា ឆ្នាំ​២០១៤​នេះ បារាំង និង​ចិន បាន​អបអរ​ខួប ៥០ឆ្នាំ នៃ​ការ​ភ្ជាប់​ទំនាក់ទំនង​ការទូត​ជាមួយគ្នា ដោយ​មាន​ការ​រៀបចំ​ពិធី​ដ៏អ៊ឹកអធឹក​ជាច្រើន ទាំង​នៅ​ក្នុង​ទីក្រុង​ប៉េកាំង និង​នៅ​ប៉ារីស។ កាល​ពី​៥០ឆ្នាំ​មុន បារាំង​បាន​ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​ចិន​កុម្មុយនិស្ត នៅ​ក្នុង​ពេល​ដែល​
ប៉េកាំង​មិនសូវ​ជា​មាន​អ្នកណា​រាប់រក។ តើ​៥០ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​នេះ​បានដើរ​ដល់​ដំណាក់កាល​ណា​ហើយ?
កាល​ពី ៥០​ឆ្នាំ​មុន នៅថ្ងៃ​ទី២៧ ខែ​មករា ឆ្នាំ​១៩៦៤ បារាំង ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​​​ឧត្តមសេនីយ៍ Charles De Gaulle បាន​ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​មហាអំណាច​លោកខាងលិច​ដំបូង​គេ​បង្អស់ ដែល​បាន​ប្រកាស​ទទួលស្គាល់​សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​ចិន​របស់​ម៉ៅសេទុង។ កាយវិការ ដែល​​សាធារណមតិ​បារាំង​យល់ថា​ធ្វើឡើង ក្នុង​ចក្ខុនិមិត្ត​វែងឆ្ងាយ ក៏ប៉ុន្តែ ក៏​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក​ ដែល​ជា​សម្ព័ន្ធមិត្ត​របស់​បារាំង​ផ្ទុះកំហឹង​មិនតិច​នោះដែរ។

នៅ​ក្នុង​ឆ្នាំ​១៩៦៤​នោះ ពិភពលោក​ទាំងមូល​កំពុងស្ថិត​នៅក្នុង​សង្រ្គាមត្រជាក់ រវាង​ប្លុក​សេរី នាំមុខ​ដោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្លុក​កុម្មុយនិស្ត​ នាំមុខ​ដោយ​សហភាព​សូវៀត។ នៅពេលនោះ បណ្តា​ប្រទេស​ភាគច្រើន​ ក្នុង​ប្លុក​សេរី ទទួលស្គាល់​តែ​តៃវ៉ាន់ ហើយ​មិន​ទទួលស្គាល់​រដ្ឋាភិបាល​កុម្មុយនិស្ត​របស់​ម៉ៅសេទុង​នោះទេ។ នៅ​ពេល​ដែល​បារាំង​សម្រេច​ភ្ជាប់​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយ​​ចិនដី​គោក នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៤ សាធារណរដ្ឋ​ប្រជាមានិត​ចិន​​មិន​ទាំង​ត្រូវ​បាន​ទទូលស្គាល់​ជា​សមាជិក​របស់​អ.ស.ប​ផង ដោយ​អាសនៈ​ជា​សមាជិក​អចិន្រ្តៃយ៍​នៃ​ក្រុមប្រឹក្សា​សន្តិសុខ​អ.ស.ប ត្រូវ​តៃវ៉ាន់​កាន់កាប់​រហូត​ដល់​ឆ្នាំ​១៩៧១។

បើ​មើល​ទៅលើ​បរិបទ​នេះ បារាំងគួរតែ​ជា​ប្រទេស​​ដែល​មាន​បុព្វសិទ្ធិ​ជាមិត្ត​ចាស់ឆ្នាំ​របស់​ចិន។ បារាំង និង​ចិន​គួរតែ​មាន​ទំនាក់ទំនង​ជា​ដៃគូ​យុទ្ធសាស្រ្ត​នឹង​គ្នា។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ក្នុង​ភាព​ពិតជាក់ស្តែង គេឃើញ​ថា ៥០ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក បារាំង​គ្រាន់តែ​ជា​ដៃគូ​តូចតាច​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ​របស់​ចិន បើធៀប​នឹង​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្រទេស​លោក​ខាងលិច​ផ្សេងទៀត។

តាមក្រឹត្យក្រម​ធម្មជាតិ​នៃ​ទំនាក់ទំនង​អន្តរជាតិ គេ​ឃើញ​ថា ប្រទេស​នីមួយៗ​តែងតែ​គិត​ពី​ផលប្រយោជន៍​ជាតិ​របស់​ខ្លួន​ជាធំ។ ប្រទេស​មួយ​ចាប់​យក​ប្រទេស​ណាមួយ​ផ្សេងទៀត​ធ្វើ​ជា​​​ដៃគូ​យុទ្ធសាស្រ្ត​ ដោយ​សំឡឹង​ទៅលើ​ឥទ្ធិពល​ខាង​ផ្នែក​នយោបាយ និង​​កម្លាំង​សេដ្ឋកិច្ច។ នៅ​ក្នុង​វិស័យ​អស់ទាំងនេះ បារាំង​​ដើរ​ពី​ក្រោយ​សហរដ្ឋ​អាមេរិក និង​ប្រទេស​មួយចំនួន នៅ​អឺរ៉ុប ជាពិសេស អាល្លឺម៉ង់។

នៅ​ក្នុង​វិស័យ​សេដ្ឋកិច្ច គេឃើញ​ថា បច្ចុប្បន្ន​នេះ ចិន​ចាប់យក​អាមេរិក​មក​ធ្វើ​ជា​ដៃគូ​ពាណិជ្ជកម្ម​សំខាន់​ជាងគេ។ នៅក្នុង​តំបន់​អឺរ៉ុប​វិញ ចិន​សំឡឹង​ទៅ​ឃើញ​ស្ថាប័ន​អឺរ៉ុប​នៅ​ព្រុចស៊ែល និង​អាល្លឺម៉ង់។ ក្នុង​មួយ​ឆ្នាំ​ៗ ចិន​ទិញ​ទំនិញ​ពី​អាល្លឺម៉ង់ ច្រើន​ជាង​ពី​បារាំង រហូត​ដល់​ទៅ ៤ដង។

ខាង​ផ្នែក​នយោបាយ និង​ការទូត​វិញ គេឃើញថា ទំនាក់ទំនង​បារាំង និង​ចិន ក៏​តែងតែ​មាន​ការ​ឡើងចុះមិនទៀងទាត់​ផងដែរ។ កាលពី​ឆ្នាំ​១៩៩៤ ទំនាក់ទំនង​រវាង​ប្រទេស​ទាំងពីរ​ត្រូវ​ជួប​នឹង​ភាព​ប្រេះឆា​យ៉ាង​ខ្លាំង ដោយសារ​តែ​ចិន​ខឹង​នឹង​បារាំង ដែល​លក់​គ្រឿង​សព្វាវុធ​ទៅ​ឲ្យ​តៃវ៉ាន់។ កាលពី​ឆ្នាំ​២០០៨​ថ្មីៗ​នេះ​ទៀត បារាំង​បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ចិន​ផ្ទុះកំហឹង​យ៉ាង​ខ្លាំង​ម្តងទៀត ក្រោយ​ពី​លោក​នីកូឡា សាកូហ្ស៊ី ប្រធានាធិបតី​បារាំង បាន​ទទួល​ជួប​សម្តេចសង្ឃ​ទីបេ​ដាឡៃ ឡាម៉ា។

ចាប់តាំង​ពី​លោក​ប្រធានាធិបតី​​ហ្វ្រង់ស័រ ហូឡង់ ឡើង​កាន់តំណែង​ កាល​ពី​ឆ្នាំ​២០១២​មក ទំនាក់ទំនង​ រវាង​បារាំង និង​ចិន បាន​ចាប់ផ្តើម​វិលត្រឡប់​ទៅរក​ប្រក្រតីភាព​ឡើងវិញ។ ប្រក្រតីភាព​នៃ​ទំនាក់ទំនង​ចិន-បារាំង ដែល​ត្រូវ​បាន​បញ្ជាក់​ឲ្យ​ឃើញ តាមរយៈ​ដំណើរទស្សនកិច្ច​ផ្លូវរដ្ឋ​របស់​លោក​​ហ្វ្រង់ស័រ ហូឡង់ នៅ​ក្នុង​ប្រទេស​ចិន កាល​ពី​ខែ​មេសា ឆ្នាំ​២០១៣​។ លោក​ហ្វ្រង់ស័រ ហូឡង់ ដែល​ជា​ប្រមុខរដ្ឋ​លោកខាងលិច​ដំបូង​បង្អស់ ដែល​ត្រូវ​បាន​លោក​ស៊ី ជីនពីង ទទួល​ស្វាគមន៍ ចាប់តាំង​ពីលោក​បាន​ឡើង​កាន់តំណែង​ជា​ប្រធានាធិបតី​ចិន។

ក៏ប៉ុន្តែ ការព្យាយាម​របស់​រដ្ឋាភិបាល​បារាំង ក្នុងការ​ស្តា​ទំនាក់ទំនង​ជាមួយចិន បាន​ឆ្លុះបញ្ចាំង​ឲ្យឃើញ​តាមរយៈ​ការ​​ធ្វើ​គ ធ្វើថ្លង់ ចំពោះ​ស្ថានភាព​សិទ្ធិមនុស្ស ដែល​ជា​បញ្ហា​​ដ៏រសើប សម្រាប់​រដ្ឋាភិបាល​ក្រុង​ប៉េកាំង។ ការធ្វើ​គ ធ្វើថ្លង់ ដែល​ជារឿយៗ នាំ​ឲ្យ​មាន​ការ​រិះគន់ ពី​សំណាក់​សង្គមស៊ីវិល​​ក្នុង​ប្រទេស​បារាំង ក៏ដូចជា សកម្មជន​សិទ្ធិមនុស្ស​អន្តរជាតិ។ ក៏ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាល​បារាំង​ដឹង​ច្បាស់​ថា ការរិះគន់​បញ្ហា​សិទ្ធិមនុស្ស​នៅ​ចិន គឺ​អាច​នឹង​ធ្វើ​ឲ្យ​ប៉ះពាល់​ទៅដល់​ផលប្រយោជន៍​ជាតិ​​របស់​បារាំង​ខ្លួនឯង។

ចិន​នៅពេល​នេះ ខុស​ពី​ចិន​កាល​ពី​៥០ឆ្នាំ​មុន។ កាលពី​ពេល​ដែល​លោក​ Charles De Gaulle សម្រេច​ភ្ជាប់ទំនាក់ទំនង​ការទូត​ជាមួយ​ចិន នៅ​ឆ្នាំ​១៩៦៤ បារាំង គឺ​ជា​មហាអំណាច​ដ៏ធំមួយ ចំណែក​ឯ​ចិន​វិញ គ្រាន់តែ​ជា​ប្រទេស​តតិយលោក​មួយ​ប៉ុណ្ណោះ។ ក៏ប៉ុន្តែ នៅ​ពេលនេះ ចិន គឺ​ជា​មហាអំណាច​សេដ្ឋកិច្ច​ពិភពលោក​លំដាប់ទី២ ចំណែក​បារាំង​វិញ​ត្រូវ​រត់តាម​ពី​ក្រោយ​ចិន​ទៅវិញ៕