តើមានមធ្យោបាយយ៉ាងណា ដើម្បីទប់ស្កាត់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនឱ្យចំណាកស្រុកទៅរកការងារធ្វើឯបរទេសដែរឬទេ?
ខេត្តឧត្តរមានជ័យ គឺជាខេត្តមួយដែលមានស្រុកចំនួន៥ ស្ថិតនៅជាប់ព្រំដែនគ្នាជាមួយប្រទេសថៃ។ ពេលបច្ចុប្បន្ន ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនកំពុងនាំគ្នាចាកចេញពីភូមិកំណើត ហើយឆ្លងដែនចូលទៅក្នុងប្រទេសថៃ ដើម្បីធ្វើការ និងស្វែងរកកម្រៃចិញ្ចឹមជីវិត។
មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល បានឱ្យដឹងថា គេកំពុងមានកង្វល់ជុំវិញប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលនាំគ្នាឆ្លងដែនទៅធ្វើការនៅឯប្រទេសថៃ នោះ ដោយសារតែការឆ្លងដែនភាគច្រើនខុសច្បាប់។
អ្នកសម្របសម្រួលសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក (Adhoc) ខេត្តឧត្តរមានជ័យ គឺលោក ស្រី ណារ៉េន។ លោកបានមានប្រសាសន៍ថា លោកបានទៅដល់ភូមិខ្លះដែលដាច់ស្រយាល។ នៅក្នុងភូមិទាំងនោះ មានលំនៅឋានខ្លះ គឺសល់តែមនុស្សចាស់នៅចាំផ្ទះ ចំណែកឯមនុស្សពេញវ័យ និងពេញកម្លាំង បានចាកចេញទៅធ្វើការឯប្រទេសថៃ អស់ទៅហើយ។ លោក ស្រី ណារ៉េន បានបញ្ជាក់ថា ការធ្វើចំណាកស្រុករបស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើននោះ គឺធ្វើឱ្យលោកមានការព្រួយបារម្ភអំពីសុវត្ថិភាពផ្លូវច្បាប់ ព្រមទាំងងាយប្រឈមមុខនឹងការជួញដូរមនុស្សទៀតផង៖ «នៅខាងឧត្តរមានជ័យ ហ្នឹង ទៅថៃ តែម្ដង។ ភាគច្រើនទៅខុសច្បាប់ហ្មង ចេញច្រកអូស្មាច់ ព្រោះច្រកអូស្មាច់ ហ្នឹង ចេញចូលធម្មតា មិនសូវមានបញ្ហាអីស្មុគស្មាញដូចខាងប៉ោយប៉ែត ទេ។ ទិញសំបុត្រឆ្លងព្រំដែនតែ ១.០០០រៀលខ្មែរ ហើយពេលចូលទៅដល់នោះ មានមេខ្យល់គេថែមទៀតទៅ គឺគេទៅច្រើនដែរនៅខាងស្រុកបន្ទាយអំពិល អីហ្នឹង»។
ក្រុមអ្នកភូមិមួយចំនួនដែលរស់នៅក្នុងស្រុកបន្ទាយអំពិល បានទទួលស្គាល់ថា ជារៀងរាល់ថ្ងៃតែងមានអ្នកចាកចេញពីផ្ទះសម្បែងទៅរកការងារធ្វើឯប្រទេសថៃ ជាបន្តបន្ទាប់។
បុរសអ្នកភូមិពងទឹក នៃឃុំអំពិល មួយរូប បានមានប្រសាសន៍ថា នៅក្នុងភូមិរបស់លោក និងភូមិជាច្រើនទៀត គឺមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនបានចេញទៅធ្វើការនៅឯប្រទេសថៃ។ កំណើនកម្មករចំណាកស្រុកនេះមិនមែនតែកសិករប៉ុណ្ណោះទេ ក៏ប៉ុន្តែសិស្សសាលាអនុវិទ្យាល័យជាច្រើន ក៏បានបោះបង់ចោលការសិក្សា ដើម្បីរកការងារធ្វើឯប្រទេសថៃ ដែរ៖ «អូ! ច្រើនណាស់ ចេញទៅនេះមិនមានលិខិតស្នាមអីទេ ដូចថាទៅអ៊ីចេះ ក៏មានអាអ្នកទៅមុន វាមកបបួលគ្នាទៅតៗ។ និយាយទៅក្នុងស្រុកបន្ទាយអំពិល នេះ វា ៥ឃុំ ចាប់ពីគោកខ្ពស់ គោកមន បេង ឃុំអំពិល បើសរុបតាមឃុំនីមួយៗ វាច្រើនដែរ។ ទៅខុសច្បាប់ ខុសទម្លាប់អ៊ីចេះ វាខ្លាចដែរការងារដែលត្រូវធ្វើនោះ ទៅដកដំឡូង បេះផ្លែឈើ កាប់អំពៅ ការងារសំណង់។ កូនសិស្សពួកអនុវិទ្យាល័យ ដូចថាចប់ថ្នាក់ទី៦ ទៅចូលទី៧ ទី៨ ទី៩ ទៅរៀននៅអំពិល ក៏បោះបង់ការសិក្សាទៅថៃ អស់»។
អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទទួលស្គាល់ថា ពេលបច្ចុប្បន្ន គឺមានប្រជាពលរដ្ឋនាំគ្នាទៅធ្វើការនៅឯប្រទេសថៃ មែន ក៏ប៉ុន្តែគេមិនដែលសរុបស្ថិតិថាមានចំនួនប៉ុន្មានច្បាស់លាស់ទេ។
ប្រធានសាខាកាកបាទក្រហមខេត្តឧត្តរមានជ័យ លោក ស សៀកហៀង បានមានប្រសាសន៍ថា នៅតាមភូមិខ្លះ គឺប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបានចាកចេញចោលផ្ទះសម្បែង ទៅធ្វើការឯប្រទេសថៃ។ មន្ត្រីដដែលបានបញ្ជាក់ថា ការចំណាកស្រុកទាំងនោះ គឺដោយសារតែក្រុមអ្នកភូមិមើលឃើញតៗគ្នា អំពីឱកាសនៃការរកប្រាក់បានច្រើន៖ «ព្រោះអ្នកដែលទៅមុនៗនោះ មកវិញចេះតែរីកចម្រើន។ ឧទាហរណ៍ថា ពីមុនអត់មានអីប្រើប្រាស់ទេ ដល់មកវិញ ទិញបានគោយន្ត អ្នកខ្លះទៅ១ឆ្នាំ ២ឆ្នាំ មកវិញទិញបានផ្ទះ។ ដល់ហើយ គាត់មកទៅគាត់អូសទាញក្រុមគ្រួសារគាត់ សាច់ញាតិបងប្អូន គាត់ទៅច្រើនៗ។ ជួនកាលទៅប្ដី ក្រោយមកយកប្រពន្ធយកកូនទៅទៀត ព្រោះនៅឯណោះវារបរវាជាប់ អត់ដូចយើងនៅណេះ រកបានធ្វើកន្លែងសំណង់១អ៊ីចេះទៅ ដល់អស់អាមួយនេះទៅ ទម្រាំរកបានមួយទៀត ចាយលុយអស់ទៅបាត់ហើយ»។
ក្រុមអង្គការសិទ្ធិមនុស្សក្រៅរដ្ឋាភិបាលជាច្រើន បានអះអាងថា គេតែងព្រួយបារម្ភចំពោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលចំណាកស្រុក ទៅធ្វើការក្រៅប្រទេសនោះ គឺងាយប្រឈមមុខនឹងអំពើជួញដូរមនុស្សជាញឹកញាប់។
មន្ត្រីឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការលីកាដូ (LICADHO) លោក សែម ចៅសុខ បានមានប្រសាសន៍ថា ការចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅប្រទេសថៃ និងម៉ាឡេស៊ី ជាដើម គឺជារឿងប្រថុយខ្លាំងណាស់សម្រាប់ពលករ បើទោះបីជាពួកគេឆ្លងដែនស្របច្បាប់ ឬក៏ខុសច្បាប់ក៏ដោយ។ បញ្ហា គឺនៅត្រង់ថា ពួកគេបានជួបប្រទះនឹងស្ថានភាពការងារថ្មីទាំងអស់ ដែលងាយរងនឹងគ្រោះថ្នាក់ ហើយម្យ៉ាងទៀត ពួកគេអាចធ្លាក់ខ្លួននៅក្នុងការជួញដូរជាដើម។
លោក សែម ចៅសុខ បានបញ្ជាក់ថា អង្គការលីកាដូ បានទទួលពាក្យបណ្ដឹងពីក្រុមគ្រួសារពលករចំណាកស្រុក ឱ្យជួយលើករណីជួញដូរមនុស្ស ជួញដូរផ្លូវភេទ និងជួញដូរកម្លាំងពលកម្មយ៉ាងហោចណាស់ក៏ ១០ករណីដែរក្នុង១ខែៗ។
បញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋចំណាកស្រុកទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស មិនមែនកើតមានតែនៅខេត្តឧត្តរមានជ័យ ទេ គឺវាមានស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នានៅក្នុងបណ្ដាខេត្តជាច្រើនទៀត។
អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមបានមើលឃើញថា បច្ចុប្បន្ន ដោយសារតែកង្វះការងារក្នុងស្រុកបញ្ហាប្រែប្រួលបរិស្ថាន ការជំពាក់បំណុល និងគ្មានដីធ្វើកសិកម្មគ្រប់គ្រាន់ ជាដើមហេតុនាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមិនអាចជៀសផុតពីការចាកចោលស្រុក ដើម្បីធ្វើការនៅឯបរទេសបានទេ។
អ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោកបណ្ឌិត កែម ឡី បានមានប្រសាសន៍ថា មានបញ្ហាជាច្រើនចំណុចដែលនាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបង្ខំចិត្តចាកចេញទៅធ្វើការនៅក្រៅប្រទេស។ បញ្ហាទាំងនោះ ដូចជាចំនួនអ្នកពេញវ័យល្មមធ្វើការកាន់តែច្រើន ក៏ប៉ុន្តែទំហំដីស្រែចម្ការរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកាន់តែតិច ឯទីផ្សារការងារក៏មិនសូវជាមាន ដោយសារប្រទេសខ្មែរជាប្រទេសដែលទិញទំនិញមកប្រើប្រាស់ មិនមែនជាប្រទេសផលិតទំនិញដូចជាប្រទេសថៃ និងវៀតណាម ទេ។ បញ្ហាមួយទៀត គឺកសិករធ្វើស្រែមិនបានចំណេញ ដោយសារតែថ្លៃជី ថ្លៃប្រេងសាំង និងថ្លៃពលកម្មខ្ពស់ ឯផលិតផលមិនទំនើប គឺធ្វើបានតិចតួច។ កត្តាប្រែប្រួលអាកាសធាតុ បង្កឱ្យផលកសិកម្មរងការខូចខាត និងការជំពាក់បំណុលធនាគារជាដើម ក៏ជាហេតុធ្វើឱ្យប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរបង្ខំចិត្តធ្វើចំណាកស្រុក។
លោកបណ្ឌិត កែម ឡី៖ «រឿងទី៣ នៅស្រុកខ្មែរយើង ព្រៃឈើ ដីធ្លីទាំងអស់ហ្នឹង គឺកាន់កាប់ដោយឧកញ៉ា អ្នកមានកាន់កាប់ដោយឯកឧត្តម ហើយអត់សកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច ដល់អីធម្មតា មនុស្សដែលធ្វើការ គឺធ្វើនៅក្នុងរោងចក្រនៅក្នុងព្រៃ ធ្វើនៅក្នុងស្រែ និងចម្ការ។ មិនមែនកាន់កាប់ទៅទុកចោល វាអត់មានសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច អ៊ីចឹងកូនខ្មែរ យើងត្រូវតែទៅហើយ»។
លោក កែម ឡី បានពន្យល់ថា ការដោះស្រាយភាពជាប់គាំងនយោបាយនៅកម្ពុជា មិនឱ្យនៅយូរ ដោយអ្នកនយោបាយប្រញាប់ប្រញាល់ត្រូវរ៉ូវគ្នា ធ្វើសម្បទានអំណាច និងជជែកគ្នាថា តើធ្វើយ៉ាងណាទើបអាចដោះស្រាយបញ្ហារកការងារក្នុងស្រុកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានធ្វើកាន់តែច្រើនៗឡើងនោះ គឺជាការប្រសើរ។ ទោះយ៉ាងណា លោក កែម ឡី បញ្ជាក់ថា ក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ននេះ ទាល់តែធ្វើកំណែទម្រង់ជាច្រើន និងផ្លាស់ប្ដូរយុទ្ធសាស្ត្ររបស់រដ្ឋាភិបាលភាគច្រើនចោល ទើបអាចជ្រោងការងារឱ្យវិលត្រឡប់មករកភាពសមស្របវិញបាន។ ប្រសិនបើគណបក្សនយោបាយមានសំឡេងក្នុងសភាទាំងពីរត្រូវគ្នា ក៏ប៉ុន្តែដើរតាមផ្លូវរដ្ឋាភិបាលដែលធ្លាប់ធ្វើដូចសព្វថ្ងៃនេះ គឺនៅតែជៀសមិនផុតពីដំណើរចំណាកស្រុកឡើយ៕