ដោយ ប៉ែន បូណាចំណាត់ការរបស់តុលាការសាលាឧទ្ធរណ៍ចំពោះករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិតនិងករណីស្ត្រីបឹងកក់ អ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា គឺជាសំណុំរឿងពីរដែលជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងយ៉ាងល្អអំពីប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌នៅកម្ពុជា។ ករណីនេះជាឧទាហរណ៍មួយដែលបង្ហាញអំពីការមិនគោរពគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់នៅក្នុងអំណាចតុលាការ។ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលអាណត្តិទី៥នេះបានប្តេជ្ញាធ្វើកំណែទម្រង់ស៊ីជម្រៅយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏គេមិនទាន់សង្កេតឃើញមានការប្រែប្រួល
ធំដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ។
ធំដុំនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅឡើយទេ។
ស្តង់ដាពីរនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជានៅតែបង្ហាញច្បាស់ដដែលរហូតមកទល់ពេលនេះ។ មានសំណុំរឿងច្រើនណាស់ដែលអាចបញ្ជាក់ពីបញ្ហានេះបានក្នុងនោះសំណុំរឿងពីរអាចឆ្លុះបញ្ចាំងបានយ៉ាងល្អនិងយ៉ាងងាយស្រួលបំផុតអំពីអត្ថិភាពនៃស្តង់ដារពីរក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា។
សំណុំរឿងទី១គឺករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិត ជនជាប់ចោទបាញ់កម្មការិនី៣នាក់ឲ្យរងរបួស និងសំណុំរឿងទី២ គឺករណីស្ត្រីបឹងកក់អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា ជនជាប់ចោទក្នុងការបង្ករបួសស្នាមទៅលើអ្នករត់ម៉ូតូឌុប។ ដោយមិនចាំបាច់ចូលជ្រៅទៅក្នុងអង្គហេតុ ហើយគ្រាន់តែពិនិត្យមើលសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ គេអាចមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់អំពីយុត្តិធម៌ខុសគ្នាក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការតែមួយ។
លោកឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិតដែលជាប់ចោទថាបានបាញ់កម្មការិនី៣នាក់ឲ្យរងរបួសនៅក្នុងបាតុកម្មមួយកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១២ ត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ ខែ។ ចំណែកអ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា ដែលជាប់ចោទពីបទបង្ករបួសស្នាមទៅលើអ្នករត់ម៉ូតូឌុបត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៣ឆ្នាំ តែក្រោយមកសាលាឧទ្ធរណ៍បានបន្ថយមកនៅត្រឹម២ឆ្នាំវិញ។ ស្ត្រីរស់ក្នុងសហគមន៍ក្រីក្ររូបនេះត្រូវបានតុលាការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារខណៈដែលលោក ឈូក បណ្ឌិត ជាមន្ត្រីមានអំណាច និងខ្នងបង្អែកកំពុងមានសេរីភាពរហូតមក។
ឧទាហរណ៍បែបនេះក៏មិនមែនជារឿងកម្រនឹងឃើញនោះដែរ។ មានរឿងរ៉ាវជាច្រើនទៀតដែលបានកើតមានប្រហាក់ប្រហែលគ្នានិងបានធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាក្លាយជាបង្អែករបស់អ្នកមានប្រាក់និងមានអំណាចតែវាជាសម្ពាធសង្កត់ទៅលើអ្នកក្រីក្រគ្មានទីពឹង។
ជាការពិតណាស់ យុត្តិធម៌សង្គមគឺជាសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នាមិនថា អ្នកមាន អ្នកក្រ អ្នកតូចឬអ្នកធំឡើយ។ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ គោលការណ៍ស្មើភាពគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះមួយដែលគេត្រូវគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ពោលគឺអ្នកប្រព្រឹត្តខុសត្រូវទទួលទោសដូចគ្នាដោយគ្មានលើកលែង។ តុលាការគឺជាស្ថាប័នស្នូលក្នុងការរក្សាគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
នៅពេលដែលតុលាការមិនអាចបំពេញតួនាទីនេះបានល្អ អយុត្តិធម៌សង្គមនឹងកើតមានឡើង ហើយវានឹងបង្កឲ្យមានជនរងគ្រោះដោយអំពើអយុត្តិធម៌កាន់តែច្រើនឡើង។ មិនត្រឹមតែអ្នករងគ្រោះដោយផ្ទាល់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ អ្នកស្រឡាញ់យុត្តិធម៌ទាំងឡាយក៏ចូលរួមឈឺឆ្អាលក្នុងរឿងនេះដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាបន្តិចម្តងៗ កំហឹងនឹងពូតផ្តុំគ្នាប្រៀបបាននឹងកំទេចភ្លើងតូចៗផ្តុំគ្នាក្លាយជាអគ្គិភ័យបានយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ ទីបំផុត ផលវិបាកបានធ្លាក់ទៅលើរដ្ឋាភិបាល។
ការដាក់ចេញកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌តាំងពីច្រើនឆ្នាំមកហើយបានសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញពីការយល់ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលអំពីគ្រោះថ្នាក់នេះ។ ប៉ុន្តែ ដំណើរការដ៏យឺតយ៉ាវនៃកំណែទម្រង់នេះមិនអាចបញ្ចៀសផលអាក្រក់ទៅលើរដ្ឋាភិបាលបានឡើយ។ លទ្ធផលបោះឆ្នោតចុងក្រោយនេះ ពិតជាមានចំណែកសំខាន់ណាស់ចេញពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។
ដូច្នេះ ការអនុវត្តមិនបាននូវគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់នៅតែជាបញ្ហាធំធេងមួយនៅឡើយក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌កម្ពុជា។ ជាទូទៅ ស្តង់ដាពីរខុសគ្នានៅតែបង្ហាញឡើងយ៉ាងច្បាស់។ អ្នកមានប្រាក់ និងមានអំណាចឬមានខ្នងបង្អែកច្រើនតែមានសំណាងជាងអ្នកក្រីក្រគ្មានទីពឹងនៅក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌។ ប្រហែលជាមកពីអំណោយផលនេះហើយបានជា មកដល់សម័យនេះទៅហើយ នៅតែមានមន្ត្រីសាធារណៈដែលមានតួនាទីខ្ពង់ខ្ពស់ហ៊ានដកកាំភ្លើងពីចង្កេះបាញ់ប្រហារទៅលើហ្វូងមនុស្សដោយគ្មានញញើតច្បាប់អ្វីបន្តិចសោះ។ មូលហេតុគឺបណ្តាលមកពីពួកគេគិតថា អំណាច និងទឹកប្រាក់អាចជួយឲ្យខ្លួនរួចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់បាន។
ប៉ុន្តែ សូមកុំភ្លេចថា ការអនុវត្តស្តង់ដារពីរនៅក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌មិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យកំណែទម្រង់ប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌របស់រដ្ឋាភិបាលដំណើរការទៅមុខមិនរួចប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏បានធ្វើឲ្យអាប់ឱនកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសជាតិទាំងមូលទៀតផង។ ដូច្នេះ តើគេគួរបណ្តែតបណ្តោយឲ្យបញ្ហានេះកើតមានតទៅទៀតដែរឬទេ? នេះជាសំណួរដែលរដ្ឋាភិបាល និងជាពិសេសមន្ត្រីតុលាការគួរពិចារណាជាបន្ទាន់៕
សំណុំរឿងទី១គឺករណីលោក ឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិត ជនជាប់ចោទបាញ់កម្មការិនី៣នាក់ឲ្យរងរបួស និងសំណុំរឿងទី២ គឺករណីស្ត្រីបឹងកក់អ្នកស្រីយ៉ោម បុប្ផា ជនជាប់ចោទក្នុងការបង្ករបួសស្នាមទៅលើអ្នករត់ម៉ូតូឌុប។ ដោយមិនចាំបាច់ចូលជ្រៅទៅក្នុងអង្គហេតុ ហើយគ្រាន់តែពិនិត្យមើលសេចក្តីសម្រេចរបស់តុលាការ គេអាចមើលឃើញយ៉ាងច្បាស់អំពីយុត្តិធម៌ខុសគ្នាក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការតែមួយ។
លោកឈូក បណ្ឌិត អតីតអភិបាលក្រុងបាវិតដែលជាប់ចោទថាបានបាញ់កម្មការិនី៣នាក់ឲ្យរងរបួសនៅក្នុងបាតុកម្មមួយកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំ ២០១២ ត្រូវបានតុលាការផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ ១៨ ខែ។ ចំណែកអ្នកស្រី យ៉ោម បុប្ផា ដែលជាប់ចោទពីបទបង្ករបួសស្នាមទៅលើអ្នករត់ម៉ូតូឌុបត្រូវបានផ្តន្ទាទោសឲ្យជាប់ពន្ធនាគារ៣ឆ្នាំ តែក្រោយមកសាលាឧទ្ធរណ៍បានបន្ថយមកនៅត្រឹម២ឆ្នាំវិញ។ ស្ត្រីរស់ក្នុងសហគមន៍ក្រីក្ររូបនេះត្រូវបានតុលាការចាប់ដាក់ពន្ធនាគារខណៈដែលលោក ឈូក បណ្ឌិត ជាមន្ត្រីមានអំណាច និងខ្នងបង្អែកកំពុងមានសេរីភាពរហូតមក។
ឧទាហរណ៍បែបនេះក៏មិនមែនជារឿងកម្រនឹងឃើញនោះដែរ។ មានរឿងរ៉ាវជាច្រើនទៀតដែលបានកើតមានប្រហាក់ប្រហែលគ្នានិងបានធ្វើឲ្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជាក្លាយជាបង្អែករបស់អ្នកមានប្រាក់និងមានអំណាចតែវាជាសម្ពាធសង្កត់ទៅលើអ្នកក្រីក្រគ្មានទីពឹង។
ជាការពិតណាស់ យុត្តិធម៌សង្គមគឺជាសេចក្តីត្រូវការចាំបាច់សម្រាប់មនុស្សគ្រប់គ្នាមិនថា អ្នកមាន អ្នកក្រ អ្នកតូចឬអ្នកធំឡើយ។ នៅក្នុងសង្គមប្រជាធិបតេយ្យនិងនីតិរដ្ឋ គោលការណ៍ស្មើភាពគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់គឺជាមូលដ្ឋានគ្រឹះមួយដែលគេត្រូវគោរពយ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់បំផុត ពោលគឺអ្នកប្រព្រឹត្តខុសត្រូវទទួលទោសដូចគ្នាដោយគ្មានលើកលែង។ តុលាការគឺជាស្ថាប័នស្នូលក្នុងការរក្សាគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នាចំពោះមុខច្បាប់។
នៅពេលដែលតុលាការមិនអាចបំពេញតួនាទីនេះបានល្អ អយុត្តិធម៌សង្គមនឹងកើតមានឡើង ហើយវានឹងបង្កឲ្យមានជនរងគ្រោះដោយអំពើអយុត្តិធម៌កាន់តែច្រើនឡើង។ មិនត្រឹមតែអ្នករងគ្រោះដោយផ្ទាល់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ អ្នកស្រឡាញ់យុត្តិធម៌ទាំងឡាយក៏ចូលរួមឈឺឆ្អាលក្នុងរឿងនេះដែរ។ ដូច្នេះហើយបានជាបន្តិចម្តងៗ កំហឹងនឹងពូតផ្តុំគ្នាប្រៀបបាននឹងកំទេចភ្លើងតូចៗផ្តុំគ្នាក្លាយជាអគ្គិភ័យបានយ៉ាងដូច្នេះដែរ។ ទីបំផុត ផលវិបាកបានធ្លាក់ទៅលើរដ្ឋាភិបាល។
ការដាក់ចេញកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌តាំងពីច្រើនឆ្នាំមកហើយបានសបញ្ជាក់ឲ្យឃើញពីការយល់ដឹងរបស់រដ្ឋាភិបាលអំពីគ្រោះថ្នាក់នេះ។ ប៉ុន្តែ ដំណើរការដ៏យឺតយ៉ាវនៃកំណែទម្រង់នេះមិនអាចបញ្ចៀសផលអាក្រក់ទៅលើរដ្ឋាភិបាលបានឡើយ។ លទ្ធផលបោះឆ្នោតចុងក្រោយនេះ ពិតជាមានចំណែកសំខាន់ណាស់ចេញពីប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។
ដូច្នេះ ការអនុវត្តមិនបាននូវគោលការណ៍ស្មើភាពគ្នានៅចំពោះមុខច្បាប់នៅតែជាបញ្ហាធំធេងមួយនៅឡើយក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌កម្ពុជា។ ជាទូទៅ ស្តង់ដាពីរខុសគ្នានៅតែបង្ហាញឡើងយ៉ាងច្បាស់។ អ្នកមានប្រាក់ និងមានអំណាចឬមានខ្នងបង្អែកច្រើនតែមានសំណាងជាងអ្នកក្រីក្រគ្មានទីពឹងនៅក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌។ ប្រហែលជាមកពីអំណោយផលនេះហើយបានជា មកដល់សម័យនេះទៅហើយ នៅតែមានមន្ត្រីសាធារណៈដែលមានតួនាទីខ្ពង់ខ្ពស់ហ៊ានដកកាំភ្លើងពីចង្កេះបាញ់ប្រហារទៅលើហ្វូងមនុស្សដោយគ្មានញញើតច្បាប់អ្វីបន្តិចសោះ។ មូលហេតុគឺបណ្តាលមកពីពួកគេគិតថា អំណាច និងទឹកប្រាក់អាចជួយឲ្យខ្លួនរួចផុតពីសំណាញ់ច្បាប់បាន។
ប៉ុន្តែ សូមកុំភ្លេចថា ការអនុវត្តស្តង់ដារពីរនៅក្នុងប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌មិនត្រឹមតែធ្វើឲ្យកំណែទម្រង់ប្រពន្ធ័យុត្តិធម៌របស់រដ្ឋាភិបាលដំណើរការទៅមុខមិនរួចប៉ុណ្ណោះទេ តែក៏បានធ្វើឲ្យអាប់ឱនកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់ប្រទេសជាតិទាំងមូលទៀតផង។ ដូច្នេះ តើគេគួរបណ្តែតបណ្តោយឲ្យបញ្ហានេះកើតមានតទៅទៀតដែរឬទេ? នេះជាសំណួរដែលរដ្ឋាភិបាល និងជាពិសេសមន្ត្រីតុលាការគួរពិចារណាជាបន្ទាន់៕